Miecz półtoraręczny

Półtorak to zdrobniona i potoczna nazwa europejskiego miecza bastardowego (z ang. bastard sword) zwanego też półtoraręcznym, którego konstrukcja umożliwia walkę zarówno jedną, jak i dwiema rękami. Pojawił się w XIII wieku, bardzo popularny od połowy XIV wieku, z powszechnego użycia wyszedł na początku wieku XVI.

Miał około 110-140 cm długości, a jego typowa waga oscylowała w granicach 1,2-1,6 kg, ale zdarzały się egzemplarze lżejsze (ok. 1 kg) i cięższe (ok. 2 kg).

Określenie półtoraręczny wzięło się z problemu klasyfkacji tego typu mieczy - ich rękojeść jest znacznie dłuższa niż w mieczach jednoręcznych, a zarazem krótsza niż w mieczach prawdziwie dwuręcznych ("mieczach wielkich"). Umożliwia ona dołożenie drugiej ręki, ale w wielu egzemplarzach nie jest to chwyt pełny, dłoń opiera się częściowo na rękojeści, a częściowo na głowicy lub też tylko na głowicy). Wszystkich tego typu mieczy można używać jedną ręką.


Jest najbardziej wszechstronnym typem miecza, zdatnym do zadawania zarówno pchnięć, jak i cięć, używania pieszo (najczęściej oburącz) lub z grzbietu konia (nierzadko z tarczą). Gdy na przełomie XIV i XV wieku zaczęły upowszechniać się zbroje płytowe, repertuar technik wzbogacił się o tzw. półmiecz – broń trzymana była jedną ręką za rękojeść, a drugą w 1/2-2/3 głowni, co umożliwiało zadawanie bardzo precyzyjnych i silnych pchnięć (znacznie skuteczniejszych w walce z przeciwnikiem noszącym zbroję płytową), a także zadawaniem ciosów głowicą lub jelcem. W doświadczonych rękach był bronią bardzo skuteczną. Był używany nie tylko na polach bitew, ale również do pojedynków.


Określenie "półtoraręczny" zostało nadane przez kolekcjonerów mieczy. Poprawna nazwa to "miecz długi", jednakże z powodu utożsamiania tej nazwy z mieczem jednoręcznym, miecz bastardowy jest najczęściej nazywany półtoraręcznym.